Η κατανόηση και ο συνειδητός χειρισμός της σκέψης βρίσκεται στην αιχμή του ενδιαφέροντος για όσους ενδιαφέρονται για την γνώση και την αυτογνωσία. Η αιτία αυτού του ενδιαφέροντος είναι το ότι συνειδητοποιείται πως ο άνθρωπος έχει πολύ μικρό έλεγχο στις λειτουργίες του νου. Έτσι υπάρχει η εντύπωση ότι για να επιτύχουμε έλεγχο του νου πρέπει να κάνουμε κάποιες ασκήσεις, να ακολουθήσουμε κάποιες τεχνικές. Υπάρχει βέβαια η γενική ανάγκη για διαλογισμό, αλλά οι τεχνικές και οι ασκήσεις προσφέρουν μια εμπειρία του κόσμου του νου, αλλά δεν λύνουν το πρόβλημα που ονομάζεται «η σιγή του νου» ή «το σταμάτημα της σκέψης».
Οι τεχνικές και οι ασκήσεις είναι η προσπάθεια της συνείδησης που κάνει με το εργαλείο της σκέψης, να λύσει το πρόβλημα της σκέψης. Έτσι παραμένει μέσα στον χώρο της σκέψης. Αυτό που όλοι παρατηρούν είναι ότι η σκέψη πάντα μα πάντα βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και δράση. Δεν μπορούμε όμως να αποκτήσουμε υγιή σχέση και έλεγχο της σκέψης με την σκέψη. Πως όμως αλλιώς μπορούμε να επιδιώξουμε κάτι τέτοιο; Έτσι προκύπτουν τα ερωτηματικά: Που βρίσκει η σκέψη την ενέργεια για να ενεργεί, και να κινείται; Κινείται μόνη της η σκέψη, ή κάτι την κινεί;
Για να απαντήσουμε στα ερωτήματα αυτά είναι αναγκαίο πολύ περισσότερο από άλλες φορές να αποκτηθεί συνείδηση των όψεων της ύπαρξης και ειδικά η στόχευση μας στρέφεται πέραν της σωματικής. Αναδύονται θέματα όπως τι είναι η συνείδηση, τι είναι το σώμα κ.α. Τι τύπους σωμάτων φέρουμε, τι είδη συνείδησης, κτλ. Δεν θα προχωρήσουμε εδώ σε αναλυτική προσέγγιση αυτών των θεμάτων και θα αναφέρουμε μόνο συμπερασματικά ότι προκύπτει πως η συνείδηση, όπως και η ψυχή, αποτελούν μία διαφορετική όψη από την σωματική. Η βίωση αυτής της αλήθειας αποτελεί αφύπνιση της σχέσης του ανθρώπου με το ή τα σώματα του. Η συνείδηση μας που είναι δραστηριότητα του κατοίκου της σωματικής όψης, τότε, φθάνει σε ένα υψηλό σημείο αυτοσυνείδησης και αυτογνωσίας.
Η συνείδηση έχει την ιδιότητα να ενεργοποιεί την σωματική όψη, όταν συγκεντρώνει την προσοχή της επάνω της. Η πλέον ευαίσθητη δε και άμεσα ανταποκρινόμενη πλευρά της σωματικής όψης είναι η σκέψη. Έτσι όταν η συνείδηση στρέφει την προσοχή της στην σκέψη, αυτομάτως την ενεργοποιεί. Της δίνει ενέργεια δράσης. Βέβαια επειδή η συνείδηση και η σκέψη έχουν πολύ κοντινό τύπο ύλης, η σκέψη αντιδρά- στους περισσότερους- σε κάθε δραστηριότητα της συνείδησης. Η σκέψη ανταποκρίνεται ακαριαία στο κάλεσμα της συνείδησης. Η γαλήνια επιφάνεια της λίμνης του νου, ανατριχιάζει στο αεράκι που δημιουργεί η εστίαση της συνείδησης και αυτό γίνεται αντιληπτό σαν σκέψη. Διότι η εστίαση της συνείδησης είναι εστίαση της ενέργειας μας. Η πρόθεση είναι ενέργεια και σχετίζεται με την όψη της Βούλησης μέσα μας. Το πρόβλημα λοιπόν του σταματήματος της σκέψης, δεν βρίσκεται στη σκέψη, αλλά στην συνείδηση. Η συνείδηση πρέπει να μάθει να αποσύρεται πλήρως από την σωματική όψη. Μα τότε που θα συγκεντρωθεί η συνείδηση;
Η συνείδηση θα παύσει την συγκέντρωση στην σωματική όψη όταν συγκεντρωθεί στον εαυτό της. Να φθάσει δηλ. στο πραγματικό σημείο ενεργής αυτοσυνείδησης. Αυτό για να γίνει έχει σαν προαπαιτούμενο να έχουν εφαρμοστεί οι καθάρσεις. Οι καθάρσεις δε που αμεσότερα σχετίζονται ειδικά με τον χώρο της σκέψης, είναι η απαλλαγή από την υπερηφάνεια, την χωριστικότητα και την σκληρότητα. Όπως έχει ειπωθεί από τους Δασκάλους:
- Η υπερηφάνεια είναι διανοητική ικανοποίηση που κάνει τον νου το εμπόδιο στην προσπάθεια απόκτησης του ελέγχου από την ψυχή.
- Η χωριστικότητα είναι αυτό που απομονώνει και κάνει τον νου το εμπόδιο προς την δημιουργία υγιών ομαδικών σχέσεων.
- Η σκληρότητα επιδιώκει την ικανοποίηση με τους εγωιστικούς όρους της προσωπικότητας και καθιστά τον νου το εργαλείο του εξουσιασμού.
Όταν όλες οι προετοιμασίες έχουν εφαρμοστεί, τότε η συνείδηση ελευθερώνεται και στην διάρκεια του διαλογισμού η σκέψη ακαριαία σιωπά, γαληνεύει απόλυτα και μας κοιτά με το πλατύ ευγενικό της χαμόγελο για το επίτευγμα μας. Γιατί κάθε δικό μας επίτευγμα αφορά και τον νοητικό μας κόσμο, και όλη την σωματική μας ύπαρξη.
Η σκέψη δεν είναι εχθρός για να την παλεύουμε, να ερχόμαστε σε σύγκρουση μαζί της, ούτε κανένα εχθρικό άγριο ζώο για να προσπαθούμε να την τιθασεύσουμε. Είναι ο ευγενέστερος σύμμαχος μας, το θαυμαστότερο, το πλέον γαλήνιο, απαλό και ισχυρό «εργαλείο» μας. Και μην νομίζετε ότι ο νους θέλει να κινείται διαρκώς και να παράγει συνέχεια σκέψεις. Με απίστευτη υπομονή περιμένει να φθάσουμε στο σημείο να του επιτρέψουμε να ησυχάζει, να παύει συνολικά την δραστηριότητα του. Στιγμή που σηματοδοτεί την τελειότερη συνεργασία μας με τον νου, όπου η σκέψη αποκτά την ορθή και υγιή δράση της.
